Gián là một trong những loài côn trùng gây ám ảnh nhất trong các gia đình bởi hình dạng đáng sợ, mùi hôi và thói quen sống trong môi trường bẩn thỉu.
Không nhiều người biết rằng gián có thể cắn người. Dù hiếm gặp, những vết cắn này tiềm ẩn nguy cơ gây nhiễm trùng, dị ứng hoặc lây truyền mầm bệnh. Vậy điều gì thật sự xảy ra nếu bạn bị gián cắn?
Gián cắn người - hiếm nhưng có thật
Nhiều người từng nghe nói rằng “gián không cắn người”, nhưng trên thực tế, một số loài gián nhất định có thể làm điều này. Theo các nghiên cứu về côn trùng học, những loài gián như Periplaneta americana (gián Mỹ), Blattella germanica (gián Đức), hay Periplaneta australasiae (gián Úc) đều có khả năng dùng miệng để cắn hoặc gặm da người, đặc biệt khi thiếu nguồn thức ăn khác.
Trong điều kiện tự nhiên hoặc trong các ngôi nhà thông thường, gián ít khi cắn vì chúng có vô số thứ khác để ăn: Vụn thức ăn, chất hữu cơ phân hủy, thậm chí cả keo dán hay giấy. Tuy nhiên, trong môi trường thiếu thức ăn như trên tàu, kho hàng hoặc nhà bị bỏ hoang, gián có thể tìm đến người đang ngủ để “nếm thử” da, móng tay, hay phần da chết quanh mắt và miệng.
Vết cắn của gián thường không đau ngay lập tức, vì chúng khá nhỏ và nông. Tuy nhiên, chỉ sau vài phút đến vài giờ, vùng da bị cắn có thể ngứa, sưng tấy hoặc nổi mẩn đỏ, đặc biệt ở những người có làn da nhạy cảm. Một số trường hợp ghi nhận cảm giác rát bỏng nhẹ, tương tự vết muỗi hoặc kiến cắn, nhưng khó chịu hơn do gián có thể để lại vi khuẩn từ cơ thể chúng.
Miệng gián có cấu tạo kiểu “nghiền – nhai” gồm hai hàm trên khỏe (mandible) và hai hàm dưới (maxilla). Khi gián cắn, chúng không đâm sâu như muỗi hay bọ chét, mà cắn nông trên bề mặt da. Vì vậy, vết cắn của gián thường là một chấm đỏ nhỏ, hơi sưng và có thể ngứa. Một số người mô tả cảm giác như bị muỗi đốt hoặc kiến cắn.
Gián thường nhắm đến các vùng da mềm, dễ tiếp cận khi bạn ngủ: Mặt, tay, cổ, mí mắt, hoặc đầu ngón tay. Một số báo cáo cho biết gián còn gặm móng tay hoặc da quanh miệng ở những người đang ngủ sâu, dù đây là chuyện hiếm gặp.
Điều gì xảy ra nếu chúng ta bị gián cắn? (Ảnh: Health)
Bị gián cắn có nguy hiểm?
Dù gián không phải là côn trùng hút máu như muỗi hay rệp, chúng vẫn mang theo hàng loạt vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng nguy hiểm. Gián thường bò qua rác thải, cống rãnh, nhà vệ sinh, rồi lại xuất hiện trong nhà bếp, trên bàn ăn. Trên cơ thể chúng, các nhà khoa học đã phát hiện hơn 30 loại vi khuẩn gây bệnh, bao gồm E. coli, Salmonella, Staphylococcus aureus, và Pseudomonas aeruginosa.
Khi gián cắn hoặc chỉ cần chạm vào da người, mầm bệnh có thể xâm nhập qua vết thương nhỏ, gây nguy cơ nhiễm trùng, mưng mủ hoặc viêm da. Với người có cơ địa nhạy cảm hoặc dị ứng với protein trong nước bọt gián, vết cắn có thể sưng to, nổi mẩn và ngứa dữ dội hơn.
Ngoài ra, chất gây dị ứng trong cơ thể gián cũng là nguyên nhân phổ biến dẫn đến hen suyễn và viêm mũi dị ứng, đặc biệt ở trẻ nhỏ sống trong môi trường nhiều gián.
Dấu hiệu nhận biết khi bị gián cắn
Một vết cắn của gián thường có các đặc điểm sau:
- Vết sưng đỏ, tròn, đường kính khoảng 2–5 mm.
- Trung tâm có thể hơi rớm nước hoặc sẫm màu.
- Cảm giác ngứa rát, khó chịu, đôi khi đau nhẹ.
- Nếu bị cắn nhiều lần, các vết có thể xếp thành cụm hoặc hàng.
Điểm khác biệt là vết cắn của gián thường to và ngứa lâu hơn muỗi đốt, đồng thời xuất hiện ở những nơi muỗi ít đốt (như mí mắt hay đầu ngón tay).
Cách xử lý khi bị gián cắn
Nếu bạn nghi ngờ mình bị gián cắn, đừng hoảng sợ, nhưng cũng không nên xem nhẹ. Dưới đây là các bước sơ cứu cần thiết:
- Rửa sạch vùng bị cắn bằng xà phòng dịu nhẹ và nước ấm để loại bỏ vi khuẩn.
- Chườm lạnh trong 10–15 phút để giảm sưng và ngứa.
- Bôi thuốc mỡ kháng sinh (như Neosporin, Gentamicin) nếu vết thương hở.
- Dùng kem hydrocortisone hoặc gel lô hội để giảm viêm và ngứa.
- Không gãi mạnh, tránh làm xước da dẫn đến nhiễm trùng.
Nếu sau vài ngày, vết cắn sưng to, chảy dịch hoặc đau nhức, hãy đến bác sĩ da liễu để kiểm tra.
Người có cơ địa dị ứng nên thận trọng, trong một số trường hợp hiếm, phản ứng dị ứng toàn thân có thể xảy ra, gây mẩn đỏ lan rộng, khó thở hoặc sưng môi.
Cách phòng tránh gián trong nhà
Cách tốt nhất để không bị gián cắn chính là ngăn không cho chúng xuất hiện. Dưới đây là những biện pháp đuổi gián hữu hiệu:
- Giữ vệ sinh sạch sẽ: không để thức ăn thừa, vụn bánh hoặc dầu mỡ tồn đọng trên bếp.
- Đậy kín thùng rác, đặc biệt là vào ban đêm.
- Lau khô khu vực ẩm ướt như bồn rửa, nhà tắm, vì gián ưa môi trường ẩm.
- Bịt kín khe hở, kẽ nứt, nơi gián có thể chui ra từ cống hoặc tường.
- Dùng bẫy gián, tinh dầu xua đuổi (tinh dầu sả, bạc hà, oải hương) hoặc các dung dịch tự nhiên như baking soda và đường.
Nếu tình trạng nghiêm trọng, nên gọi dịch vụ diệt côn trùng chuyên nghiệp để xử lý tận gốc.
